Τι είναι η επιγονατιδομηριαία χονδροπάθεια ή χονδροπάθεια επιγονατίδας
Η συνηθέστερη αιτία πόνου στο πρόσθιο τμήμα του γόνατος είναι η επιγονατιδομηριαία χονδροπάθεια. Προσβάλλει συνήθως εφήβους και νεαρούς ενήλικες και σχετίζεται άμεσα με τον βαθμό δραστηριότητας των ασθενών. Η διάγνωση της χονδροπάθειας βασίζεται κυρίως στην κλινική εξέταση και το ιστορικό του ασθενούς. Ο πόνος εντοπίζεται συνήθως πίσω από την επιγονατίδα ενώ συχνά ακτινοβολεί και προς τον άνω πόλο. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο πόνος γίνεται εντονότερος μετά από δραστηριότητες που απαιτούν την επαναλαμβανόμενη κάμψη και έκταση του γόνατος υπό φόρτιση. Τα συμπτώματα συνήθως εμφανίζονται αρκετή ώρα μετά την δραστηριότητα που προκάλεσε τον ερεθισμό, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που εμφανίζονται την επόμενη μέρα.
Από την στιγμή που θα ξεκινήσει η ενόχληση, ακόμα και η απλή παραμονή με το γόνατο λυγισμένο, μπορεί να είναι αρκετά επώδυνο. Έτσι οι ασθενείς αναφέρουν συχνά, ότι η παρακολούθηση μιας ταινίας στον κινηματογράφο ή μια βραδιά έξω στην ταβέρνα γίνεται δυσάρεστη λόγω του πόνου που αισθάνονται.
Κλινικά σημεία
- Πόνος πίσω ή γύρω από την επιγονατίδα
- Ευαισθησία στην ψηλάφηση της αρθρικής επιφάνειας της επιγονατίδας
- Αίσθημα τριβής κατά την πίεση της επιγονατίδας πάνω στην μηριαία τροχιλία
- Υγρό ή οίδημα στην άρθρωση του γόνατος
- Πόνος κατά την σύσπαση του τετρακέφαλου με καθηλωμένη την επιγονατίδα
- Αυξημένη βλαισότητα ή ραιβότητα του γόνατος
Απεικονιστικές εξετάσεις
Όπως αναφέραμε η επιγονατιδομηριαία χονδροπάθεια εμφανίζεται μετά από δραστηριότητες που έχουν πολλά βαθιά καθίσματα, γονάτισμα ή σκαλιά. Επίσης, λόγω της φύσης του αθλήματος είναι πολύ συχνή σε ποδηλάτες και δρομείς. Είναι χαρακτηριστικό ότι η φόρτιση που δέχεται η επιγονατίδα όταν ανεβαίνουμε ή κατεβαίνουμε την σκάλα είναι 4 φορές το βάρος μας, ενώ όταν κάνουμε βαθύ κάθισμα, η πίεση φτάνει και 7 φορές το βάρος μας.
Για την διάγνωση της χονδροπάθειας, οι εξετάσεις που χρειάζονται είναι απλές ακτινογραφίες γόνατος προσθιοπίσθιες και πλάγιες σε όρθια θέση και σε 45 μοίρες κάμψη για να εκτιμήσουμε την θέση της επιγονατίδας και να υπολογίσουμε την “γωνία Q”. Η χαμηλή θέση της επιγονατίδας (patella baja) ή η υψηλή θέση (patella Alta) επηρεάζει την κίνηση της στην μηριαία τροχιλία. Επίσης χρήσιμη είναι και η κατ’ εφαπτομένη προβολή των επιγονατίδων για να δούμε την σχέση της επιγονατίδας με την μηριαία τροχιλία καθώς και την ανατομία της περιοχής.
Η ικανότητα της επιγονατίδας να κινείται ομαλά στην μηριαία τροχιλία εξαρτάται από την γωνία Q. Η γωνία Q είναι η γωνία του τετρακέφαλου που σχηματίζεται ανάμεσα στον τένοντα του τετρακέφαλου και τον επιγονατιδικό τένοντα. Όταν η γωνία Q είναι μικρότερη από το φυσιολογικό, ο τετρακέφαλος, κατά την κάμψη του γόνατος, συμπιέζει την επιγονατίδα στον έσω μηριαίο κόνδυλο, τραυματίζοντας τον χόνδρο από την πλευρά αυτή. Όταν η γωνία είναι μεγαλύτερη από το φυσιολογικό, ο τετρακέφαλος, τραβά την επιγονατίδα προς τα έξω και την συμπιέζει πάνω στον έξω μηριαίο κόνδυλο τραυματίζοντας τον χόνδρο της επιγονατίδας στην περιοχή αυτή προκαλώντας χονδροπάθεια της επιγονατίδας, πόνο στο γόνατο, ακόμα και υπεξάρθρημα της επιγονατίδας ενώ αυξάνει και τον κίνδυνο ρήξης του προσθίου χιαστού συνδέσμου.Οι φυσιολογικές τιμές διαφέρουν ανάμεσα στους άντρες και τις γυναίκες. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι γυναίκες από την κατασκευή τους έχουν φαρδύτερη λεκάνη. Η φυσιολογική γωνία Q είναι 17 μοίρες για τις γυναίκες και 14 για τους άντρες. Καλό είναι, ο υπολογισμός της γωνίας Q να γινεί με το γόνατο σε πλήρη έκταση αλλά και σε κάμψη.
Για να υπολογίσουμε την γωνία Q, πρέπει να τραβήξουμε μια γραμμή που να περνά από την πρόσθια άνω λαγόνια άκανθα και το κέντρο της επιγονατίδας και άλλη μια γραμμή από το κνημιαίο κύρτωμα και το κέντρο της επιγονατίδας
Η αξονική τομογραφία επίσης, με 3D ανασύνθεση, δίνει πολύτιμες πληροφορίες για την ανατομία και την σχέση και θέση της επιγονατίδας.
Η μαγνητική τομογραφία, αν και δεν είναι συνήθως απαραίτητη για την διάγνωση της χονδροπάθειας, δίνει τις περισότερες πληροφορίες σχετικά με την ποιότητα του χόνδρου και την έκταση της χονδροπάθειας στα προχωρημένα στάδια της πάθησης.
Ταξινόμηση
Η χονδροπάθεια ταξινομείται σε 4 στάδια με αρθροσκοπικά και απεικονιστικά κριτήρια, με βάση την υφή και το πάχος του χόνδρου, και την ποιότητα του υποχόνδριου οστού
Στάδιο 1: Ο χόνδρος είναι μαλακός και οιδηματώδης.
Στάδιο 2: Υπάρχουν ρωγμές στον χόνδρο της επιγονατίδας σε περιοχή με επιφάνεια μικρότερη από 1,5 cm². Δεν συμμετέχει το υποχόνδριο οστούν.
Στάδιο 3: Ρωγμές και θρυμματισμός του χόνδρου που φτάνει μέχρι το υποχόνδριο οστούν, αλλά δεν ξεπερνά το 50% της επιφάνειας της επιγονατίδας.
Στάδιο 4: ύπαρξη κρατήρων όπου το υποχόνδριο οστούν είναι εκτεθειμένο και είναι σκληρυντικό.
Αντιμετώπιση
Στην πρώτη γραμμή αντιμετώπισης της επιγονατιδομηριαίας χονδροπάθειας είναι η χρήση αναλγητικών και αντιφλεγμωνοδών που βοηθούν στον ελεγχο του πόνου. Επίσης θετική εμπειρία έχουμε με την χρήση επιγονατίδας με οπή. Η Φυσικοθεραπεία είναι επίσης πολύ αποτελεσματική στην χονδροπάθεια της επιγονατίδας. Στοχεύει τόσο στην ενδυνάμωση των μυών του κάτω άκρου όσο και στην αποκατάσταση της ιδιοδεκτικότητας. Στα προχωρημένα στάδια, αν τα παραπάνω δεν είναι αποτελεσματικά, μπορούμε να δοκιμάσουμε κάποιο συμπλήρωμα διατροφής με γλυκοζαμίνη ή την αναπλήρωση του αρθρικού υγρού με ενέσιμο υαλουρονικό οξύ.
Η χειρουργική αντιμετώπιση αν και σπάνια, πέρα από τον αρθροσκοπικό καθαρισμό προσφέρει και την δυνατότητα ακριβούς σταδιοποίησης της πάθησης.
Ο εξειδικευμένος Ορθοπαιδικός Χειρουργός Ελευθέριος Ζαμπάκος διαθέτει μεγάλη εμπειρία στην Ελάχιστα Επεμβατική Χειρουργική́. Είναι Διευθυντής του Τμήματος Ελάχιστα Επεμβατικής Χειρουργικής Κάτω Άκρων στην Ευρωκλινική Αθηνών και Μέλος της Γαλλικής και Ευρωπαϊκής εταιρείας Άκρου Ποδός και Ποδοκνημικής. Τέλος, είναι μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Αρθροσκόπησης Χειρουργικής Γόνατος & Αθλητικών Κακώσεων.
Η ικανότητα της επιγονατίδας να κινείται ομαλά στην μηριαία τροχιλία εξαρτάται από την γωνία Q. Η γωνία Q είναι η γωνία του τετρακέφαλου που σχηματίζεται ανάμεσα στον τένοντα του τετρακέφαλου και τον επιγονατιδικό τένοντα. Όταν η γωνία Q είναι μικρότερη από το φυσιολογικό, ο τετρακέφαλος, κατά την κάμψη του γόνατος, συμπιέζει την επιγονατίδα στον έσω μηριαίο κόνδυλο, τραυματίζοντας τον χόνδρο από την πλευρά αυτή. Όταν η γωνία είναι μεγαλύτερη από το φυσιολογικό, ο τετρακέφαλος, τραβά την επιγονατίδα προς τα έξω και την συμπιέζει πάνω στον έξω μηριαίο κόνδυλο τραυματίζοντας τον χόνδρο της επιγονατίδας στην περιοχή αυτή προκαλώντας χονδροπάθεια της επιγονατίδας, πόνο στο γόνατο, ακόμα και υπεξάρθρημα της επιγονατίδας ενώ αυξάνει και τον κίνδυνο ρήξης του προσθίου χιαστού συνδέσμου.